Denizli SGK İl Müdürü’nden Sosyal Güvenlik Bilgilendirme ve Rehberlik faaliyetleri hakkında yazılı açıklama!

Denizli Sosyal Güvenlik İl Müdürü Abdullah MERSİN Sosyal Güvenlik Bilgilendirme ve Rehberlik faaliyetleri kapsamında yazılı açıklamada bulundu.

Yapılan yazılı açıklamada şu ifadelere yer verildi:

Sosyal güvenlik sistemi vatandaşlara hayatları boyunca sağlık hizmeti vermeyi, asgari bir gelir düzeyi sağlamayı ve kişileri mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik nitelikteki risklere karşı korumayı ve bu risklerden doğan zararları gidermeyi amaçlayan sistemdir. Sosyal güvenlik, toplumun zor durumda olan bireylerine yardım edilmesini daha iyi durumda olan kişilerin vicdanına veya yardımına bırakmayarak, toplumsal dayanışmayı kurumsal ve düzenli işler hale getirmekte ve tüm ülke vatandaşlarına hak olarak sunmaktadır. Çalışmaya başlayan herkes kanunen mutlaka sosyal güvenlik sistemine dâhil olmak zorundadır. Çalışanlar kanunen bu hakkın yerine getirilip getirilmediğini işverenden isteme ve yerine getirilmediği takdirde yasal yollara başvurma haklarına sahiptir. İşverenler gerek kendisini gerekse yanında çalıştırdığı kişileri sosyal güvenlik kurumuna bildirmek zorundadır.

Sosyal güvenlik sistemi sigortalı çalışan kişilere birçok fayda sağlar. Bu faydalar Sigortalı çalışan kişinin ve aile bireylerinin sağlık hizmetlerinden yararlanması, Sigortalı çalışanlara iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hali nedenleriyle çalışamadığı sürelerde maaşının işveren tarafından ödenmeyen kısmını karşılamak üzere geçici iş göremezlik ödeneği ödenmesi, Sigortalı çalışanlara iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle kısmen veya tamamen çalışamaz duruma gelmesi halinde sürekli iş göremezlik geliri bağlanması, Sigortalının  iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmesi halinde hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması, Sigortalı herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı bağlanması, Sigortalı, belli bir yaşa geldiğinde yine prim şartlarını da sağlıyorsa kendisine yaşlılık aylığı bağlanması, Sigortalı öldüğünde eş ve çocukları ile anne ve babasına ölüm aylığı bağlanması , Cenaze yardımı ve emzirme ödeneği ödenmesi olarak sıralanabilir.

KAYIT DIŞI İSTİHDAM VE SONUÇLARI

Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirilmektedir.

Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları anayasal bir hak olmakla birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluktur. Yani işverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırma hakları olmadığı gibi çalışan kişilerin de sigortasız çalışmak veya sigortasız çalışmayı istemek gibi bir hakları söz konusu değildir. Bu şekilde çalışmayı isteyen kişilerin sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik yaptırmalar uygulanmakta, işverenler kendilerince kötü niyetli olmamalarına rağmen mağdur olabilmektedir. Özellikle emekli aylığı alan, dul veya yetim aylığı alan, sosyal yardım alan veya bakmakla yükümlü konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha istekli oldukları bilinmektedir. Bu kimselerin sigortasız çalışma konusundaki talepleri karşısında işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirme bilinciyle ve tespiti halinde mağduriyet yaşamama amacıyla gereken dikkati göstermeleri gerekmektedir.

Kayıt dışı istihdamın toplumun sosyal ve ekonomik değerleri üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Kayıt dışı istihdam, hem çalışanlar ve işverenler hem de devlet açısından birçok olumsuz etkiye yol açmaktadır.

Kayıt dışı çalışanlar Yukarıda saydığımız faydaların hiçbirinden yaralanamamanın yanında  İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanama, Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda Kanunların sağladığı korumadan yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışma,  İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalma  ve Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamama gibi olumsuzluklarla karşı karşıya kalırlar.

İşverenler hakkında Kayıt dışı işçi çalıştıran işyerlerine yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de vardır. Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur. Ayrıca Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz. Vergi avantajı sağlayan indirim ve gider yazma gibi avantajlardan yararlanma hakkı da yoktur. Kayıt dışı çalıştıran işyerinde yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar. Kayıt dışı çalışmanın fazla olması haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar. Kayıt dışı çalışmanın yapıldığı işyerinde  çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır

Kayıt dışı çalışmanın kamu yönetimi üzerinde de bir takım olumsuz etkileri bulunmaktadır. Kayıt dışı çalışma, Vergi ve prim kaybına, dolayısyla sosyal güvenlik açığına , Sosyal güvenlik sisteminde çalışan/emekli dengesinin bozulmasına, primsiz ödemelerin artmasına gelir dağılımının bozulmasına ve kaynak dağılımında etkinliğin bozulmasına neden olur. Ekonomide kurumsallaşma eğiliminin azalmasına zemin hazırlar. Ekonomik verilerin güvenilirliğine zarar verir ve ekonomik kararların öngörülen etkileri yaratmasına engel olur.

BİLGİ EDİNME, İHBAR VE ŞİKAYET

Çalışanlar, çalışmalarının işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini PTT’den alacakları  e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sorgulama yaparak, 7 gün 24 saat “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini arayarak , telefonun kısa mesaj bölümüne P boşluk TC Kimlik Numarası boşluk Aile Sıra Numarası yazılarak 5502’ye bütün operatörlerden kısa mesaj göndererek veya il ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak kısa sürede öğrenilebilirler.

Çalışanlar sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde, ihbar ve şikayetlerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” i 7 gün 24 saat arayarak veya En yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine giderek iletebilirler.

Ayrıca her türlü istek, şikayet, ihbar, görüş ve öneriler CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden de yapılabilir.